دین (فقه)مجموع دستورهای خداوند متعال به بندگان را، دین گویند. عنوان یاد شده در بابهای جهاد، نکاح، ارث و قصاص به کار رفته است. فهرست مندرجات۲ - جهاد ۲.۱ - سکونت در سرزمین کفر ۲.۲ - خروج کافر کتابی از دین خود ۳ - نکاح ۳.۱ - اختلاف در دین در مسأله ازدواج ۳.۲ - اسلام آوردن یکی از زوجین غیر مسلمان ۳.۳ - ارتداد یکی از زوجین مسلمان ۳.۴ - ازدواج دختر شیعی با مرد غیر شیعی ۴ - ارث ۴.۱ - اختلاف در دین در ارث ۵ - قصاص ۵.۱ - تساوی جانی و مجنی‌علیه در دین ۶ - پانویس ۷ - منبع ۱ - تعریف دیندین عبارت است از شریعت مقدّس؛ اعم از اصول و فروع که پیامبران الهی آن را از طریق وحی دریافت و به بندگان خدا ابلاغ کرده‌اند. ۲ - جهاداحکام مربوط به دین در باب جهاد ۲.۱ - سکونت در سرزمین کفرسکونت در سرزمین کفر در صورت عدم امکان عمل به تکالیف دینی، حرام است و با تمکّن از هجرت، هجرت از آن جا به سرزمین اسلام واجب است. ۲.۲ - خروج کافر کتابی از دین خودکافر کتابی با خروج از آیین خود و دخول در آیینی دیگر که اسلام آن را به رسمیّت نمی‌شناسد، مانند آیین بودا، از اهل کتاب بودن خارج می‌شود و احکام کافر حربی بر او مترتّب می‌گردد و در صورت دخول به آیینی که اسلام آن را به رسمیت می‌شناسد، مانند دخول یهودی به آیین مسیحیت، در اینکه از او پذیرفته می‌شود یا نه، اختلاف است. چنان که در پذیرش یا عدم پذیرش از او در صورت بازگشت مجدد به آیین خود، اختلاف است. ۳ - نکاحاحکام مربوط به دین در باب نکاح ۳.۱ - اختلاف در دین در مسأله ازدواجاز اسباب حرمت ازدواج بین مرد و زنی، اختلاف آنان در دین است. بنابر این، ازدواج مسلمان با کافر حرام و باطل است، مگر ازدواج مرد مسلمان با زن کافر کتابی که به قولی جایز است. به نظر امام خمینی در تحریرالوسیله: برای زن مسلمان، جایز نیست که با کافر ازدواج نماید؛ چه دائم باشد و چه انقطاعی، چه کافر اصلی حربی باشد یا کتابی، چه مرتد فطری باشد یا مرتد ملّی. و برای مرد مسلمان جایز نیست که نه با غیر از زن کتابی - از اصناف کفّار - و نه با زن مرتد فطری یا ملی ازدواج نماید. و اما زن کتابی یهودی و نصرانی دارای اقوالی است، مشهورترین آن‌ها این است که ازدواج دائمی با او ممنوع است و ازدواج انقطاعی جایز می‌باشد؛ و گفته شده است که در هیچ‌کدام جایز نیست؛ و گفته شده که در هر دو صورت جایز است. و اقوی آن است که در منقطع جایز است ولی در ازدواج دائم، احوط (وجوبی) منع آن است.» همچنین «بنابر اقوی ازدواج با مجوسیه حرام است و اما در حرمت ازدواج با زن صائبی اشکال است؛ چون حقیقت دین آن‌ها تاکنون نزد ما روشن نیست؛ پس اگر معلوم شود که آن‌ها طایفه‌ای از نصاری هستند - چنان که گفته شده است - در حکم آن‌ها می‌باشند.» ۳.۲ - اسلام آوردن یکی از زوجین غیر مسلمانبنابراین «اگر شوهر زن کتابی مسلمان شود هر دو بر ازدواج اولشان باقی می‌مانند؛ چه شوهر کتابی باشد یا وثنی؛ و چه اسلام او قبل از دخول باشد یا بعد از آن. و اگر شوهر زن وثنی اسلام بیاورد؛ چه وثنی باشد یا کتابی، پس اگر قبل از دخول باشد ازدواج در همان حال به هم می‌خورد و اگر بعد از دخول باشد بین آن‌ها جدایی می‌اندازند و تا انقضای عده انتظار کشیده می‌شود، پس اگر زن قبل از انقضای عده مسلمان شود، بر ازدواجشان باقی می‌مانند، وگرنه ازدواج به هم می‌خورد، به این معنی که به‌هم‌خوردن آن از وقت اسلام آوردن شوهر آشکار می‌شود.» اما «اگر زوجه مرد وثنی یا کتابی اسلام بیاورد - چه زوجه وثنی باشد یا کتابی - پس اگر قبل از دخول باشد ازدواج در همان حال به هم می‌خورد. و اگر بعد از دخول باشد بر انقضای عده توقف دارد لیکن باید بین آن‌ها جدایی بیفتد، پس اگر قبل از انقضای عده اسلام بیاورد او زن او می‌باشد وگرنه معلوم می‌شود که زن از وقت اسلام‌آوردنش از او جدا شده است.» ۳.۳ - ارتداد یکی از زوجین مسلماناگر یکی از زوجین مرتد شود، یا هر دو دفعتاً با هم قبل از دخول مرتد شوند، ازدواج در همان حال به هم می‌خورد؛ چه ارتداد فطری باشد یا ملّی. و همچنین است بعد از دخول اگر ارتداد از زوج و فطری باشد، و اما اگر ارتدادش ملی باشد یا ارتداد از زوجه باشد مطلقاً (چه فطری باشد یا ملی) فسخ آن بر انقضای عده توقف دارد؛ پس اگر قبل از انقضای عده، مرد (به اسلام) رجوع کند یا زن (به اسلام) رجوع نماید زوجه‌اش می‌باشد وگرنه کشف می‌شود که از وقت ارتداد از او جدا شده است. ۳.۴ - ازدواج دختر شیعی با مرد غیر شیعیدر جواز ازدواج زن شیعی با مرد غیر شیعی در صورتی که- همچون ناصبی - محکوم به کفر نباشد، اختلاف است. امام خمینی معتقد است: «برای زن مؤمن جایز نیست که با ناصبی که علناً عداوت اهل‌بیت پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را دارد و با غالی که به الوهیت یا نبوت آن‌ها معتقد است، ازدواج نماید. و همچنین برای مرد مؤمن جایز نیست که با زن ناصبی و غالی ازدواج کند؛ زیرا این‌ها در حکم کفّار می‌باشند اگرچه دین اسلام را به خود نسبت داده و ادّعای آن را داشته باشند.» و «در ازدواج مرد مؤمن با زن مخالف که ناصبی نمی‌باشد، اشکالی نیست. و اما در ازدواج زن مؤمن با مرد مخالف که ناصبی نیست، اختلاف هست و جواز آن با کراهت، خالی از قوت نیست؛ لیکن مادامی‌که امکان دارد ترک احتیاط سزاوار نیست.» ۴ - ارثاحکام مربوط به دین در باب ارث ۴.۱ - اختلاف در دین در ارثاز موانع ارث، اختلاف در دین است، به شرط آنکه کافر، وارث باشد. بنابر این، کافر از مسلمان ارث نمی‌برد، لیکن مسلمان از کافر ارث می‌برد. [۱۳]
فقه الامام جعفر الصادق ج۶، ص۱۸۸.
۵ - قصاصاحکام مربوط به دین در باب قصاص ۵.۱ - تساوی جانی و مجنی‌علیه در دیناز شرایط قصاص، تساوی جانی و مجنیّ‌علیه در دین است؛ خواه در قصاص نفس یا قصاص اعضا. بنابر این، اگر مسلمانی کافری را بکشد یا عضوی از اعضای او را قطع کند قصاص نمی‌شود؛ اما اگر مسلمانی که به کشتن اهل ذمّه عادت کرده، ذمّی‌ای را بکشد، بنابر قول مشهور قصاص می‌شود. ۶ - پانویس۷ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۶۸۵-۶۸۶. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |